درباره استاد امیرناصر کاتوزیان، پدر علم حقوق ایران| چهره برتر علم عدالت

امیرناصر کاتوزیان به درجه‌ای از اجتهاد در علم حقوق رسیده بود. این را استادش محمد سنگلجی در پشت رساله او تصدیق کرده بود، آن هم در سال ۱۳۳۹ که از رساله دکتری اش با عنوان «وصیت در حقوق مدنی ایران» و نظریه ابتکاری «شخصیت حقوقی ترکه» دفاع کرد و به عنوان اولین دانشجوی مقطع دکتری از رشته حقوق فارغ التحصیل شد.

او که در سال ۱۳۳۱ برای اخذ مدرک کارشناسی خود از پایان نامه‌ای با عنوان «عقد ضمان» دفاع کرده و با بهترین درجه فارغ التحصیل شده بود، از همان سال‌ها فعالیت قضایی خود را در محاکم حقوقی تهران آغاز کرد، اما از سال ۱۳۴۴ به بعد ترجیح داد در فضای علمی با سمت هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران مشغول به خدمت شود و بیشترین زمان خود را صرف تدریس حقوق مدنی و تألیف کتب علمی و دانشگاهی کند.

اختلافات او با رژیم پهلوی و روحیه پژوهشی و تحقیقاتی به علاوه زمینه مذهبی خانوادگی اش، سبب شد تا زمان زیادی را صرف تفحص در موضوعات فقهی کند. او که پرورش یافته پدری حقوق دان و از نسل پدربزرگی مشروطه خواه بود، خود را موظف به آموختن زبان عربی کرد، همان گونه که به خوبی بر زبان‌های انگلیسی و فرانسوی نیز مسلط شده بود. تألیفات او اغلب به شرح و تفسیر قانون مدنی ایران تمرکز داشت و آثارش در مقاطع مختلف تحصیلات عالیه قابل استفاده و به منابع اصلی دروس حقوق مدنی دانشجویان حقوق تبدیل شد. او اعتقاد داشت قانون بدون رعایت عدالت، هیچ شرافتی ندارد و جوهر حقوق، عدالت است.

پیش از انقلاب اسلامی ایران، مسئولیت نگارش پیش نویسی قانون اساسی بر عهده مرحوم حسن حبیبی بود که به استاد کاتوزیان واگذار شد و با کمک برخی حقوق دانان دیگر پیش نویسی از قانون اساسی ایران تهیه شد و هرچند مجلس خبرگان قانون اساسی، قانون نهایی را تدوین کرد، اما می‌توان گفت، بسیاری از بخش‌های قانون اساسی، از تألیفات او بی تاثیر نبود. امیرناصر کاتوزیان که پس از انقلاب اسلامی و به دنبال انقلاب فرهنگی، بیش از ۱۰ سال از فضای تدریس دور بود، پس از آن مجددا تدریس را تا هنگام بازنشستگی با جدیت و پشتکار ادامه داد.

او که در قامت شخصیتی برجسته و فرهیخته در میان حقوق دانان ایرانی، در سال ۸۳ نشان درجه یک فرهنگ و هنر را دریافت کرد و به پدر علم حقوق ایران شهرت یافت، سرانجام در یازدهم شهریور سال ۱۳۹۳ و در سن هشتادوسه سالگی دیده از جهان فروبست و با نامی درخشان در میان چهره‌های علمی و تأثیرگذار ایران ماندگار شد.

از جمله جوایز و نشان‌های علمی که دکتر امیر ناصر کاتوزیان دریافت کرده است

تقدیر به مناسبت تألیف حقوق مدنی «عقود معین ج ۳»، به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران از جانب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دوره چهارم انتخاب کتاب سال
دریافت لوح تقدیر به مناسبت تألیف کتاب «نظریه عمومی تعهدات» به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران/ ۱۳۸۲
دریافت لوح تقدیر وزارت ارشاد اسلامی به مناسبت تألیف سه جلدی «فلسفه حقوق»
استاد برگزیده نماد آموزشی عالی کشور درسال/ ۱۳۸۱-۱۳۸۲
استاد برگزیده دانشگاه تهران/ ۱۳۸۱
نشان درجه یک دانش به مناسبت مجموع تحقیقات و خدمات علمی/ ۱۳۸۲